1. Podstawowe ważne pojęcia dla zrozumienia tematu:Pantograf – urządzenie dostarczające napięcie z sieci trakcyjnej do lokomotywy.
Wyłącznik szybki – główny element zabezpieczający obwody wysokiego napięcia na lokomotywie. Jego załączenie to jedno z najważniejszych działań aby uzyskać jazdę. W przypadku wykrycia nieprawidłowości rozłącza obwód główny w około 0,06 sekundy.
Przekaźnik nadmiarowy – urządzenie zabezpieczające dane urządzenie przed zbyt dużym obciążeniem prądu. W przypadku przeciążenia urządzenia odłącza jego zasilanie.
Przetwornica – urządzenie na lokomotywie mające na celu przetworzenie napięcia sieciowego (3000V) na napięcie pokładowe zasilające inne urządzenia – w obu omawianych przypadkach napięcie 110V.
Sprężarka – urządzenie sprężające powietrze w zbiorniku głównym lokomotywy, które wymagane jest do uzyskania możliwości jazdy, oraz poprawnego działania układu hamulcowego.
Nastawnik jazdy – urządzenie umożliwiające zwiększanie natężenia prądu (A) na silnikach trakcyjnych lokomotywy, a co za tym idzie – zwiększanie prędkości
Nastawnik kierunkowy – urządzenie umożliwiające ustawienie kierunku jazdy lokomotywy.
Nastawnik bocznikowania – urządzenie pozwalające na zwiększanie prędkości obrotowej silników w obu pozycjach bezoporowych (szeregowej oraz równoległej).
Wysoki zakres prądu – na lokomotywach „siódemkopodobnych” urządzenie umożliwiające zwiększenie dopuszczalnego amperażu (A) na połączeniu silników szeregowym poprzez zblokowanie przekaźnika nadmiarowego, w skutek czego możemy osiągnąć amperaż do 750A, a nie tak jak w przypadku rozruchu normalnego – 600A. Użycie wysokiego zakresu prądu uniemożliwia przejście na pozycje jazdy równoległej.
Styczniki liniowe - najprościej mówiąc, styczniki odpowiedzialne za przekazanie prądu na obwód, w którym znajdują się silniki trakcyjne lokomotywy, które można zamknąć jedynie po spełnieniu określonych warunków
2. Sterowanie lokomotywą może odbywać się za pomocą myszki lub klawiszy. Sterowanie znajdziecie na naszej wiki pod tym linkiem.3. Lokomotywy serii EU06/EU07/EP07/EP08/ET41 (na przykładzie kabiny 303e_cab z zimnym startem)
Podstawowymi seriami lokomotyw obsługującymi ruch na TDkowych szlakach są wszystkie „siódemkopodobne” w których możemy się spotkać z różnymi rodzajami kabin, a co za tym idzie, umieszczenie poszczególnych urządzeń na pulpicie może się nieznacznie różnić, a lokomotywy mogą mieć zaprogramowane różne możliwe działania. Podczas omawiania skupię się na kabinie typu 303e_cab zastosowanej min. w EU07-409 z zimnym startem, która posiada potencjalnie najwięcej możliwości, z którymi początkujący mogą sobie nie radzić.
3.1 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy - pulpit. 
1. Przełącznik pakietowy zakresu wysokiego/niskiego prądu
2. Lampka kontrolna załączenia wysokiego zakresu prądu
3. Przycisk odblokowania przekaźnika nadmiarowego przetwornic oraz ogrzewania
4. Lampka kontrolna wyłączenia styczników liniowych
5. Przycisk odblokowania przekaźnika nadmiarowego silników trakcyjnych oraz różnicowego
6. Lampki kontrolne zadziałania przekaźnika nadmiarowego silników trakcyjnych oraz różnicowego
7. Przycisk załączenia wyłącznika szybkiego
8. Przycisk wyłączenia wyłącznika szybkiego
9. Lampka kontrolna załączenia wyłącznika szybkiego
10. Lampka kontrolna zadziałania przekaźnika nadmiarowego sprężarek
11. Przycisk odblokowania przekaźnika nadmiarowego sprężarek
12. Włącznik/wyłącznik przetwornic
13. Włącznik/wyłącznik sprężarek
14. Podnoszenie/opuszczanie pantografów (przedniego oraz tylnego)
Najważniejszym jest wiedzieć, iż zapalenie się lampki kontrolnej sygnalizuje działanie urządzenia. Włączniki w górze informują nas o włączeniu urządzenia.
3.2 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – amperomierze oraz woltomierze. 
1. Amperomierz ładowania baterii
2. Woltomierz napięcia baterii
3. Amperomierz silników trakcyjnych dla jazdy szeregowej
4. Amperomierz silników trakcyjnych dla jazdy równoległej
5. Woltomierz napięcia w sieci trakcyjnej
Najważniejszą rzeczą w odczycie parametrów z amperomierzy oraz woltomierzy jest:
- dla 2 wzrost wartości z zera do przedstawionych informuje nas o załączeniu baterii (przycisk J), dla 1 i 2 wzrost powyżej wartości przedstawionych informuje o poprawnym działaniu przetwornic.
- dla 3 oraz 4 wzrost wartości powyżej 600A zaskutkuje zadziałaniem przekaźnika nadmiarowego silników.
- dla 5 wzrost wartości od 0 do 2000 – 3400 V informuje nas o poborze prądu z sieci trakcyjnej w skutek podniesienia pantografu. Wartości te mogą być różne, oraz mogą się wahać.
3.3 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – manometry. 
1. Manometr cylindra hamulcowego lokomotywy – informuje nas o stopniu zahamowania lokomotywy
2. Manometr zbiornika głównego – informuje nas o ciśnieniu powietrza w zbiorniku głównym lokomotywy
3. Manometr przewodu głównego – informuje nas o stopniu zahamowania pociągu
W odczycie manometrów w kontekście możliwości uzyskania jazdy bądź uruchomienia lokomotywy ważne jest:
- dla 1 wzrost wartości ciśnienia do wartości około 2,1 MPa „blokuje” styczniki liniowe i uniemożliwia jazdę, spadek ciśnienia do wartości co najmniej 1,2 MPa przywraca możliwość jazdy.
- dla 2 wartość ciśnienia w zbiorniku głównym do uzyskania jazdy powinna wynosić co najmniej 0,5 MPa
- dla 3 wartość zalecana do jazdy to ciśnienie znamionowe – 0,5 MPa
W powyższym opisie nie uwzględniam ogólnego pojęcia jakim jest hamulec pociągowy i proces hamowania pociągu.
3.4 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – Nastawniki 
1. Koło nastawnika jazdy
2. Nastawnik bocznikowania
3. Nastawnik kierunku jazdy
Uwzględniając położenie powyższych urządzeń należy pamiętać że:
- aby uzyskać możliwość jazdy należy przestawić nastawnik kierunkowy (3) do przodu lub do tyłu.
- aby przeprowadzić odblokowanie przekaźnika nadmiarowego silników trakcyjnych koło nastawnika (1) oraz nastawnik bocznikowania (2) powinny być w położeniu zasadniczym, tzw „pozycja 0” (przedstawiono na zdjęciu).
3.5 Procedura uruchomienia lokomotywy „na zimno” w celu uzyskania jazdy.- Załączyć baterie z kabiny w której się znajdują (J)
- Załączyć rozrząd z kabiny z jakiej będziemy jechać (po lewej stronie pulpitu)
- Ustawić nastawnik kierunku jazdy na przód
- Spacją skasować sygnał SHP/CA
- podnieść pantograf
- wykonać odblokowanie przekaźników nadmiarowych (przyciski 3, 5, 11)
- przytrzymać przycisk załączenia wyłącznika szybkiego przez co najmniej 2 sekundy.
- po załączeniu wyłącznika szybkiego uruchomić przetwornice
- uruchomić sprężarkę
- po napełnieniu zbiornika do wartości co najmniej 0,5 MPa (a najlepiej wartości roboczej około 0,8 MPa) wyluzować lokomotywę, oraz popełnić przewód główny (num 6).
3.6 Co musi być spełnione, aby ruszyć? Podsumowanie.Aby ruszyć musisz:
- mieć załączony rozrząd z kabiny z jakiej jedziesz
- mieć włączone baterie
- mieć podniesione pantografy
- mieć odblokowane przekaźniki nadmiarowe oraz załączony wyłącznik szybki
- mieć załączone przetwornice oraz sprężarki
- w cylindrze hamulcowym ciśnienie musi być mniejsze niż 1,2 MPa
- w zbiorniku głównym musi być co najmniej 0,5 MPa
- przewód główny musi być popełniony do wartości robocze 0,5 MPa
- musi być wybrany kierunek jazdy.
3.7 Dlaczego nie jedzie? Propozycje dla początkujących po wykonaniu powyższych czynności, oraz po ewentualnym zadziałaniu urządzeń zabezpieczających.3.7.1 Brak jazdy po przestawieniu kierunku jazdy na przód lub tył i dynamiczne zakręcenie nastawnikiem jazdy.- aby uzyskać jazdę musisz poczekać około sekundy na pierwszej pozycji nastawnika, usłyszysz charakterystyczne „kliknięcie”. Następnie kolejne pozycje można wrzucać bez czekania.
3.7.2 Brak drugiego układu (równoległego).- sprawdź czy nie masz załączonego wysokiego rozruchu (przełącznik pakietowy 1 oraz lampka 2 na schemacie 3.1)
- drugi układ można załączyć jedynie przy kierunku naprzód.
3.7.3 Zadziałanie przekaźnika nadmiarowego silników.- w skutek zbyt szybkiego rozruchu (przekroczenie wartości 600A bądź 750A dla wysokiego rozruchu) wyzwolił przekaźnik nadmiarowy silników co jest sygnalizowane zapaleniem się lampki kontrolnej. Aby go zresetować ustaw nastawnik bocznikowania oraz nastawnik jazdy na pozycję 0, a następnie wykonaj odblokowanie przekaźnika przyciskiem.
3.7.4. Zadziałanie przekaźnika nadmiarowego przetwornic.- załączenie najczęściej występuje w skutek włączenia przetwornic po włączeniu hebelka sprężarek. Sygnalizuje go zapalenie czerwonej lampki. Aby pozbyć się problemu wyłącz przetwornice oraz sprężarkę, odblokuj przekaźnik nadmiarowy przyciskiem a następnie uruchom te urządzenia w kolejności zgodnej z punktem 3.5.
3.7.5 Brak jazdy w skutek niespełnienia wartości minimalnych w cylindrze hamulcowym, zbiorniku głównym lub przewodzie głównym.- aby uzyskać wartości umożliwiające jazdę należy mieć poprawnie uruchomione przetwornice oraz sprężarki, a następnie wyluzować lokomotywę oraz pociąg za pomocą karnu(ów) hamulca.
3.7.6 Brak jazdy po przejechaniu lokomotywą przez odcinek jazdy bezprądowej.- w TD2 najczęściej objawia się wyłączeniem wyłącznika szybkiego, zadziałaniem przekaźników nadmiarowych sprężarek, silników trakcyjnych, oraz przekaźnika różnicowego. Aby odblokować powyższe należy nastawnik jazdy i bocznikowania ustawić w pozycję 0, wyłączyć przetwornicę i sprężarkę hebelkiem, odblokować odpowiednie przekaźniki nadmiarowe zgodnie ze schematem 3.1, załączyć wyłącznik szybki przytrzymując go około 2-3 sekundy, załączyć przetwornicę oraz sprężarkę.
3.7.7. Brak jazdy w skutek innego losowego wyłączenia wyłącznika szybkiego.- aby załączyć ponownie wyłącznik szybki należy wyłączyć przetwornice oraz sprężarki, ustawić nastawnik jazdy i bocznikowania na 0, można wówczas dokonać próby załączenia ponownego, jeżeli wyłącznik szybki nie daje się załączyć należy wykonać dodatkowo odbloki przekaźników nadmiarowych mimo braku zapalenia się lampek kontrolnych. Dalsze postępowanie patrz punkt wyżej.
W lokomotywach „siódemkopodobnych” najważniejsze jest nauczenie się procedury uruchamiania na zimno. Procedury odblokowania nadmiarowych dla większości przypadków wynikają z tego właśnie procesu.
4. Lokomotywy serii EP09
Z lokomotywami serii EP09 jest o tyle prościej, że posiadają tylko jedną kabinę a co za tym idzie, w realiach symulatora posiadają jedną fizykę. Pewną różnicą jest zastosowanie fizyki „dynamicznych pantografów” co w przypadkach nawet minimalnej utraty kontaktu z siecią powoduje zaniki napięcia, ale o tym dalej. Lokomotywa ta posiada również tzw. „hamowanie elektrodynamiczne silnikami” które jednak w naszym symulatorze nie wpływa bezpośrednio na tematykę tego poradnika. W porównaniu do poprzednio omawianego typu lokomotywy EP09 nie posiada wysokiego rozruchu, ze względu na charakterystykę pasażerską.
4.1 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy - pulpit. 
1. Przycisk zbiorczy odblokowania przekaźników nadmiarowych wraz z lampkami
2. Przycisk zbiorczy odblokowania przekaźników nadmiarowych hamowania elektrodynamicznego i różnicowych wraz z lampkami
3. Przycisk impulsowy załączania wyłącznika szybkiego
4. Włącznik załączania i wyłączania wyłącznika szybkiego wraz z lampką
5. Włącznik oraz wyłącznik przetwornic wraz z lampką
6. Włącznik oraz wyłącznik sprężarek
7. Hebelki podnoszenia oraz opuszczania pantografów (przód oraz tył)
8. Lampka kontrolna jazdy
9. Lampka kontrolna wyłączenia styczników liniowych
10. Lampka kontrolna hamowania
4.2 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – amperomierze oraz woltomierze. 
1. Amperomierz ładowania baterii
2. Woltomierz napięcia baterii
3. Amperomierz silników trakcyjnych dla jazdy szeregowej
4. Amperomierz silników trakcyjnych dla jazdy równoległej
5. Woltomierz napięcia w sieci trakcyjnej
Najważniejszą rzeczą w odczycie parametrów z amperomierzy oraz woltomierzy jest:
- dla 2 wzrost wartości z zera do przedstawionych informuje nas o załączeniu baterii (przycisk J), dla 1 i 2 wzrost powyżej wartości przedstawionych informuje o poprawnym działaniu przetwornic.
- dla 3 oraz 4 wzrost wartości powyżej 850A zaskutkuje zadziałaniem przekaźnika nadmiarowego silników.
- dla 5 wzrost wartości od 0 do 2000 – 3400 V informuje nas o poborze prądu z sieci trakcyjnej w skutek podniesienia pantografu. Wartości te mogą być różne, oraz mogą się wahać.
4.3 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – manometry. 
1. Manometr cylindra hamulcowego lokomotywy – informuje nas o stopniu zahamowania lokomotywy
2. Manometr zbiornika głównego – informuje nas o ciśnieniu powietrza w zbiorniku głównym lokomotywy
3. Manometr przewodu głównego – informuje nas o stopniu zahamowania pociągu
W odczycie manometrów w kontekście możliwości uzyskania jazdy bądź uruchomienia lokomotywy ważne jest:
- dla 1 wzrost wartości ciśnienia do wartości około 2,1 MPa „blokuje” styczniki liniowe i uniemożliwia jazdę, spadek ciśnienia do wartości co najmniej 1,2 MPa przywraca możliwość jazdy.
- dla 2 wartość ciśnienia w zbiorniku głównym do uzyskania jazdy powinna wynosić co najmniej 0,5 MPa (maksymalnie 1 MPa)
- dla 3 wartość zalecana do jazdy to ciśnienie znamionowe – 0,5 MPa
W powyższym opisie nie uwzględniam ogólnego pojęcia jakim jest hamulec pociągowy i proces hamowania pociągu. Oprócz maksymalnego ciśnienia w zbiorniku głównym, reszta parametrów jest taka sama jak w przypadku „siódemkopodobnych”.
4.4 Omówienie najważniejszych urządzeń kontrolujących parametry pracy oraz jazdy lokomotywy – Nastawniki 
1. Koło nastawnika jazdy
2. Nastawnik kierunku jazdy
3. Nastawnik bocznikowania
Uwzględniając położenie powyższych urządzeń należy pamiętać że:
- aby uzyskać możliwość jazdy należy przestawić nastawnik kierunkowy (3) do przodu lub do tyłu.
- aby przeprowadzić odblokowanie przekaźnika nadmiarowego silników trakcyjnych koło nastawnika (1) oraz nastawnik bocznikowania (2) powinny być w położeniu zasadniczym, tzw „pozycja 0” (przedstawiono na zdjęciu).
4.5 Procedura uruchomienia lokomotywy „na zimno” w celu uzyskania jazdy.- Załączyć baterię/rozrząd (przycisk J)
- przestawić kierunek jazdy na przód (świeci się kontrolka jazdy)
- skasować sygnał SHP/CA
- podnieść pantografy
- wykonać odblokowanie przekaźników nadmiarowych
- załączyć hebelek od wyłącznika szybkiego do pozycji „załączony” – powoduje to zasilenie jedynie tzw. cewki podtrzymującej
- przytrzymać około sekundy przycisk impulsowy od wyłącznika szybkiego aż do jego załączenia (kontrolka świeci się)
- załączyć przetwornice
- po zapaleniu się lampki włączenia przetwornic załączyć sprężarkę.
- napompować do zbiornika głównego co najmniej 0,5MPa, a najlepiej wartość roboczą – 1,0 MPa
- popełnić przewód główny do wartości 0,5MPa
- wyluzować cylinder hamulcowy do wartości co najmniej poniżej 1,2 MPa.
4.6 Co musi być spełnione, aby ruszyć? Podsumowanie.Aby ruszyć musisz:
- mieć załączony rozrząd/baterię z kabiny z jakiej jedziesz
- mieć podniesione pantografy
- mieć odblokowane przekaźniki nadmiarowe oraz załączony wyłącznik szybki
- mieć załączone przetwornice oraz sprężarki
- w cylindrze hamulcowym ciśnienie musi być mniejsze niż 1,2 MPa
- w zbiorniku głównym musi być co najmniej 0,5 MPa
- przewód główny musi być popełniony do wartości robocze 0,5 MPa
- musi być wybrany kierunek jazdy.
4.7 Dlaczego nie jedzie? Propozycje dla początkujących po wykonaniu powyższych czynności, oraz po ewentualnym zadziałaniu urządzeń zabezpieczających.4.7.1 Brak jazdy po przestawieniu kierunku jazdy na przód lub tył i dynamiczne zakręcenie nastawnikiem jazdy.- aby uzyskać jazdę musisz poczekać około sekundy na pierwszej pozycji nastawnika, usłyszysz charakterystyczne „kliknięcie”. Następnie kolejne pozycje można wrzucać bez czekania.
- Pamiętaj, że w lokomotywie EP09 po każdorazowym przestawieniu nastawnika kierunku należy wykonać odblokowanie przekaźników nadmiarowych (czerwona lampka po lewej)
4.7.2 Brak drugiego układu (równoległego).- Drugi układ (równoległy) można uzyskać tylko przy jeździe naprzód.
4.7.3 Zadziałanie przekaźnika nadmiarowego silników.- w skutek zbyt szybkiego rozruchu (przekroczenie wartości 850A) wyzwolił przekaźnik nadmiarowy silników co jest sygnalizowane zapaleniem się lampki kontrolnej. Aby go zresetować ustaw nastawnik bocznikowania oraz nastawnik jazdy na pozycję 0, a następnie wykonaj odblokowanie przekaźnika przyciskiem.
4.7.4 . Zadziałanie przekaźnika nadmiarowego przetwornic/sprężarek.- załączenie w symulatorze najczęściej występuje w skutek włączenia przetwornic po włączeniu hebelka sprężarek, lub odwrotnie. Sygnalizuje go zapalenie czerwonej lampki, która nie zawsze świeci, co nie oznacza, że przekaźnik nie został wyzwolony. Aby pozbyć się problemu wyłącz przetwornice oraz sprężarkę, odblokuj przekaźnik nadmiarowy przyciskiem a następnie uruchom te urządzenia w kolejności zgodnej z punktem 4.5.
4.7.5 Brak jazdy w skutek niespełnienia wartości minimalnych w cylindrze hamulcowym, zbiorniku głównym lub przewodzie głównym.- aby uzyskać wartości umożliwiające jazdę należy mieć poprawnie uruchomione przetwornice oraz sprężarki, a następnie wyluzować lokomotywę oraz pociąg za pomocą karnu(ów) hamulca.
4.7.6 Brak jazdy w skutek innego losowego wyłączenia wyłącznika szybkiego (np. zanik napięcia w sieci trakcyjnej).- aby załączyć ponownie wyłącznik szybki należy wyłączyć przetwornice oraz sprężarki, ustawić nastawnik jazdy i bocznikowania na 0, można wówczas dokonać próby załączenia ponownego, jeżeli wyłącznik szybki nie daje się załączyć należy wykonać dodatkowo odblokowanie przekaźników nadmiarowych mimo braku zapalenia się lampek kontrolnych. W porównaniu do siódemki przy załączeniu wyłącznika szybkiego należy zacząć od hebelka, a następnie wyzwolić go przyciskiem pod spodem, impulsowo przytrzymując.
PodsumowanieJazda lokomotywami jakie oferuje nam symulator została uproszczona w znaczącym stopniu względem rzeczywistości. Gdyby pisać jak to wszystko odbywa się realnie, to zapewne trzeba by było pisać prawdziwy referat
. Liczę, że ten prosty poradnik pomoże początkującym w znalezieniu wspomnianego na początku „defektu”, który prawie na 100% znajduje się w jednym z powyższych punktów, zrozumieć podstawowe fachowe pojęcia oraz nauczy odczytywać dane z przyrządów pomiarowych oraz lampek kontrolnych na lokomotywie. Gdyby powstały jakiekolwiek pytania, to
Zespół Trenerski służy pomocą.
Do zobaczenia na TDkowych szlakach! -
babisz 
Wątek: Info: Poradnik: "dlaczego nie jedzie?" - lokomotywy elektryczne (Przeczytany 771 razy)